‘‘ግብፆች የሦስቱ ሀገራት ድርድር ቴክኒካል ጉዳይ መሆኑን ቢያውቁም የፖለቲካ እና የዲፕሎማሲ አቅጣጫ ለማላበስ ነው የሚጥሩት፡፡’’ አቶ ፈቅ አህመድ ነጋሽ

በጣና ሐይቅ ላይ ግድብ መሥራት የሚለው ሐሳብ የግብፅን እና የሱዳንን ትኩረት ሳበ፡፡ ሐሳቡ እንደ ሐሳብ እስከ አንደኛው የዓለም ጦርነት መጀመር ቢቆይም ጦርነቱ በተለኮሰ በዓመቱ በ1915 (እ.አ.አ) የሦስቱ ሀገራት የጋራ ኮሚሽን የጣና ሐይቅን ጎበኘ፡፡ ፍላጎቱ ምን እንደሆነ ቢታወቅም በ1924 (እ.አ.አ) ራስ ተፈሪ መኮንን ለንደንን እስከሚጎበኙበት ጊዜ ድረስ ጎልቶ የወጣ ሐሳብ አልነበረም፡፡ በወቅቱ በእንግሊዝ መንግሥት በኩል ጥያቄው የተነሳላቸው ራስ ተፈሪም ቅጭም ያለ መልስ ሰጧቸው “ግድቡ የሚሠራም ከሆነ ግድቡን የምትሠራው ኢትዮጵያ እንጂ ሌላ ማንም አይሆንም” ሲሉ፡፡

እንግሊዝ እና ፈረንሳይ ኢትዮጵያ ሳታውቅ ሊሠሩት ያሰቡት ግድብ ዘግይቶም ቢሆን ከንጉሡ ጆሮ ደረሰ፡፡ ንጉሡ ጉዳዩን ለሊግ ኦፍ ኔሽን ካቀረቡ በኋላም ሁለቱ ሀገራት እጃቸውን እንዲሰበሰቡ ቀጠን ያለች ትዕዛዝ አስተላለፉ፡፡ ከንገሡ በኋላ የምኒልክን ቤተ መንግሥት የተቀበሉት ፕሬዝዳንት መንግሥቱ ኃይለማሪያምም ቢሆን ዓባይን ለመገደብ ያልጣሩበት ጊዜ አልነበረም፡፡ የግብፅ ሴራ እና ድህነት እግር ከወርች አስሮ ሕልማቸውን እውን ባያደርጉም፡፡

ጊዜ ሲሰጥ ድህነት ባይጠፋም እልህ እና ወኔ ዓባይን ከሦስት መንግሥታት ጥረት እና ውጣ ውረድ በኋላ ለመገደብ ተጀመረ፡፡ ያም ሆኖ ግን ነገሮች አልጋ ባልጋ አልነበሩም፡፡ እስከዚህ ዘመን የደረሰ ውጥረት እና ሙግትን አስከትሏል፡፡ የተፈጠረውን መልካም አጋጣሚ በአግባቡ አለመጠቀምም ዋጋ አስከፍሏል፡፡

የሰሞኑ የቴክኒክ ጉዳይ እና እንድምታውስ ምን ይመስላል?

ከሰሞኑ ግብፅ፣ ሱዳን እና ኢትዮጵያ እያደረጉት ያለው ድርድር ቴክኒካል ጉዳዮች ላይ ያተኮረ ነው ያሉት የተደራዳሪው ቡድን አባል እና የቴክኒክ ኮሚቴ ጽሕፈት ቤት ዋና ሥራ አስኪያጅ ፈቅ አህመድ ‘‘ግብፅ ግን ድርድሩን ከቴክኒካል ጉዳዮች ይልቅ ፖለቲካዊ እና ዲፕሎማሲያዊ ለማድረግ ስትጥር ይስተዋላል’’ ነው ያሉት፡፡ ከወትሮውም ቢሆን የቴክኒክ አደራዳሪዎቿን ከሁለቱ ሀገራት ጋር አስቀምጣ ከአሜሪካ እስከ ፀጥታው ምክር ቤት ጉዳዩን ለምታሯሩጠው ግብፅ የቴክኒክ ውይይቱ ላይ የዓለም አቀፉ ማህበረሰብ ተፅዕኖ ጎትቶ እንዳስገባት ግልፅ ነው፡፡

ግንባታው ከተጀመረበት ጊዜ አንስቶ ኢትዮጵያ ለውይይት እና ለምክክር በሯን ክፍት ያላደረገችበት ጊዜ አለመኖሩንም አስታውሰዋል፡፡ ውይይቱ በግብፅ ተለዋዋጭ አቋም ምክንያት ለውጥ አለማምጣቱንም ተናግረወል፡፡ ‘‘የተፋሰሱ የታችኞቹ ሀገራት በተለይም ግብፅ ቢቻላቸው ግድቡን ማስቆም ፍላጎታቸው ነው’’ ያሉት አቶ ፈቅ አሁን የሚያደርጉት እንቅስቃሴ ግድቡ ውኃ እንዳይዝ ለማድረግ የመጨረሻ አማራጭ እየተጠቀሙ እንደሆነም አስታውቀዋል፡፡

‘‘በግድቡ ግንባታ ሁለቱ ሀገራት ተጠቃሚ እንጂ ተጎጂ አለመሆናቸው በጥናት ጭምር ተደግፎ ቀርቧል’’ ያሉት ተደራዳሪው አቶ ፈቅ አማራጫቸው ነገሩን ሰከን ብለው ዓይተው ወደመተማመን እና ትብብር መምጣት እንደሆነ ይጠቁሟሉ፡፡ ከማይለወጠው የግብፅ ፍላጎት በስተጀርባ የማይቆም የኢትዮጵያውያን የመልማት ፍላጎት አለ፡፡

ዘጋቢ፡- ታዘብ አራጋው

ተጨማሪ መረጃዎችን
በቴሌግራም https://bit.ly/2wdQpiZ
ትዊተር https://bit.ly/37m6a4m
ዩቱዩብ https://bit.ly/38mpvDC ያገኛሉ፡፡